POCZĄTKOWE USPRAWNIANIE
Intensywna i systematyczna praca z dzieckiem w domu ma bardzo duże znaczenie. Mimo, że zabawy z czasem przynoszą efekty, a możliwości dziecka stają się coraz większe, początkowe etapy usprawniania wymagają od rodziców uzbrojenia się w cierpliwość. Trzeba nastawić się na to, że zaaparatowany maluch wraz z dniem założenia implantu / aparatu nie zacznie pierwszego dnia wsłuchiwać się w wydawane odgłosy nie wspominając już o próbach ich naśladowania. Wszystkie umiejętności, które dzieci słyszące nabywają naturalną drogą dzięki doświadczeniom słuchowym dziecko niedosłyszące musi nabyć drogą treningu.
Początkowe etapy terapii podzielić możemy na 3 grupy:
1. Wykrywanie dźwięku
W pierwszym etapie pracujemy nad tym, aby dziecko zaczęło reagować na obecność dźwięku (dźwięki otoczenia, mowa). W trakcie zabawy dążymy do tego, aby po usłyszeniu dźwięku dziecko zwróciło na niego uwagę, a gdy go nie usłyszy – pozostało bierne.
• Zabawa na sygnał
Zadaniem dziecka jest zareagowanie na określony bodziec akustyczny. Rodzic wydaje dźwięk, np. uderza w bębenek, potrząsa grzechotką, stuka łyżką o szklankę, uderza drewnianą łyżką w garnek. Zadaniem dziecka jest zareagowanie tylko wtedy, gdy usłyszy dźwięk poprzez np. wrzucenie klocka do wiaderka, wrzucenie odpowiedniego kształtu, dostawienie klocka do wieży.
Ważna jest jasna instrukcja, aby dziecko wiedziało, czego od niego oczekujemy, np. „Jak mama zrobi „bam” wrzuć klocek do wiaderka”. Najlepiej zaprezentować dziecku zabawę bawiąc się z 2 osobą tak, aby dziecko mogło zaobserwować zależność dźwięk – aktywność. W zależności od stopnia ubytku słuchu należy wybierać odpowiednio - głośniejsze lub cichsze dźwięki.
Ważna jest jasna instrukcja, aby dziecko wiedziało, czego od niego oczekujemy, np. „Jak mama zrobi „bam” wrzuć klocek do wiaderka”. Najlepiej zaprezentować dziecku zabawę bawiąc się z 2 osobą tak, aby dziecko mogło zaobserwować zależność dźwięk – aktywność. W zależności od stopnia ubytku słuchu należy wybierać odpowiednio - głośniejsze lub cichsze dźwięki.
2. Różnicowanie dźwięku - dyskryminacja
W kolejnym etapie trenujemy umiejętność różnicowana dźwięków, tzn. dostrzegania różnic pomiędzy nimi. Ćwiczenia mają uzmysłowienie dziecku jak różne cechy mają dźwięki, które słyszy (cichy – głośny, krótki – długi, wysoki – niski, itd.).
• Różnicowanie dźwięków instrumentów muzycznych
Prezentujemy dziecku dźwięk wydany przez 2 instrumenty, np. bębenek i grzechotkę. Ukrywamy je tak żeby dziecko nie widziało, którego z nich użyjemy. Wydajemy dźwięk. Dziecko stara się odgadnąć, który to był instrument. Warto wykorzystać 2 obrazki ilustrujące, aby dziecko mogło pokazać, który instrument usłyszało. Z czasem zwiększamy ich liczbę. Tak jak każdą z zabaw w miarę upływu czasu możemy modyfikować ją, funkcję instrumenty zastąpić mogą przedmioty codziennego użytku, zabawki, a nawet słowa wypowiadane przez mamę i tatę.
3. Rozpoznawanie dźwięku – identyfikacja
Identyfikacja to umiejętność wskazania, powtórzenia lub zapisania usłyszanego dźwięku. Ćwiczenia identyfikacji mają związek z rozwijaniem rozumienia, ponieważ dziecko, gdy zaczyna rozpoznawać, co wydało dany dźwięk zaczyna łączyć dźwięk z desygnatem.
- Należy odnosić się do tego, co dziecku bliskie. Należy zaprezentować dźwięk suszarki, odkurzacza, dzwonka do drzwi, zachęcić dziecko do wspólnego wydawania odgłosów, a dopiero potem pokazać mu to samo na obrazku i przywołać dane wyrażenie dźwiękonaśladowcze.
- Warto rozpocząć od odgłosów wydawanych przez zwierzęta, pojazdy. Potem odnieść się do odgłosów w domu, na podwórku. Dzieci młodsze chętnie bawią się figurkami i zabawkami, którymi mogą operować.
- Dla utrwalenia należy zestawiać ze sobą odgłosy, aby dziecko mogło wyszukać i wskazać, co lub kto wydał dany dźwięk.
- Warto spróbować pobawić się z dzieckiem programem „Kto To Mówi”, ponieważ znacznie ułatwia on usprawnianie na tym etapie. Dziecko może bowiem wskazać, powtórzyć odgłos lub nazwę, a potem otrzymać za to „nagrodę”. Nagroda – animacja (ruch zwierząt, pojazdów) przy tym, ze jest atrakcyjna prezentuje jak zwierzę, pojazd, sprzęt poruszają się, jaką spełnia funkcje.
4. Rozumienie
„Rozumienie” - etap terapii, którego celem jest zrozumienie przez dziecko kierowanego do niego komunikatu, czyli zrozumienie zadanego pytania („Co lala ma na głowie?”), wykonanie polecenia („Podaj auto.”), zrozumienie komentarza („Brawo! Zjadłeś zupę.”). Dzięki zrozumieniu wypowiedzi dziecko jest w stanie zacząć uczestniczyć w rozmowie. Droga do osiągnięcia tych umiejętności jest długa, dlatego gdy dziecko jest na to gotowe należy nieustannie z nim nad nim pracować.